Yurt dışında yerleşik kişiler kendi adlarına kayıtlı kişisel ve ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarını Gümrük Kanununun geçici ithalat rejimi hükümlerine göre tam muafiyet uygulanmak suretiyle Türkiye’ye getirebilmekte  ve burada belli şartlar ve sürelerle kullandıktan sonra tekrar yurt dışına çıkarabilmektedir. Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün  konuya ilişkin yayınladığı Yabancı Plakalı Kara Taşıtları İçin Yolcu Rehberine aşağıda yer veriyoruz. Biz bu yazımızda özellikle konuyla ilgili gümrük mevzuatına uyulmadığında kişilerin ne gibi cezalarla karşılaşabileceklerini soru-cevap şeklinde açıklamanın yararlı olacağını düşünüyoruz.

Soru- Kişisel ve ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarının ülkeye geçici ithalinin yasal dayanağı nedir?

Cevap- Bu ithalatın yasal dayanağı; Gümrük Kanununun 128 ila 134 üncü maddelerinde açıklanan Geçici İthalat Rejimi ile Bakanlar Kurulunun 2009/15481 sayılı Kararıdır(07.10.2009 t. 27369 s. R.G.). Yine uygulamayı göstermek üzere Ticaret Bakanlığınca  Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği(Seri No: 1) (22.04.2011 t. 27913 s. R.G.) yayınlanmıştır.

Soru- Geçici ithal edilen yabancı plakalı kara taşıtlarına Gümrük Kanununun hangi maddelerinde yazılı cezalar uygulanır?

Cevap- Geçici ithalat rejimi ihlallerinde uygulanabilecek idari para cezaları Gümrük Kanununun 241 ve 238 inci maddelerinde düzenlenmiş olup, bu konudaki uygulama ilgili Gümrük Müdürlükleri tarafından yapılır.

Soru- Geçici ithal edilen kara taşıtlarının yurtta kalma süreleri aşıldığında uygulanan cezalar nelerdir?

Cevap- Geçici ithal edilen taşıt verilen süreyi;

 –Bir  aya kadar aşarak yurt dışına çıkarıldığında; Gümrük Kanununun 241 inci maddesi birinci fıkrasındaki ceza(2024 yılı için 828-TL) iki kat,

– İki aya kadar aşarak yurt dışına çıkarıldığında;  Gümrük Kanununun 241 inci maddesinde belirtilen ceza(2024 yılı için 828-TL) dört kat,

-Üç ayı aşmayan sürede yurt dışına çıkarıldığında; Gümrük Kanununun 241 inci maddesinde belirtilen ceza(2024 yılı için 828-TL)altı kat,

 olarak uygulanır.

Gümrük Kanununun 241 inci maddesinde belirtilen ceza miktarları her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında arttırılır.

Verilen süreler üç ayı aşmış ise;  taşıtın yurt dışı edilmesi durumunda Gümrük Kanunu’nun 238/1-b maddesine göre gümrük vergilerinin dörtte biri kadar para cezası alınır.

Soru- Geçici ithal edilen bu taşıtlarla ilgili yasaklamalar ve uyulmadığında uygulanacak cezalar nedir?

Cevap- Yukarıda bahsedilen Tebliğin 19/1 maddesine göre;

Bu taşıtların getiriliş amacı dışında kullanılması, bir başkasına kiralanması, ödünç verilmesi, başka bir şahsa izinsiz devredilmesi, satılması, hak sahibi olmayan kişilerce kullanılması, taşıtla birlikte giren ve belgelerinde kayıtlı olan parçalarının izinsiz olarak değiştirilmesi, yurtta kalma süreleri içerisinde yurtdışına çıkarılmaması veya herhangi bir gümrük idaresine teslim edilmemesi hâlinde, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Gümrük Kanununun 238 inci maddesi hükümleri uyarınca işlem yapılır ve geçici ithal izni iptal edilerek taşıt gümrük idaresince teslim alınır.

Yukarıda belirtilenlerin dışındaki usulsüzlük hallerinde ise Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.(2024 yılı için 828-TL).

Soru- Gümrük Kanununun 238 inci maddesinde geçici ithal edilen kara taşıtlarına uygulanabilecek ceza miktarı nedir ve nasıl hesaplanır?

Cevap- Bu tür araçlara rejim ihlallerinde uygulanacak ceza miktarı; gümrük vergileri tutarının dörtte biridir(1/4).

Taşıtın gümrük vergilerine esas alınacak kıymeti öncelikle ülkemizdeki distribütöründen sorulacak, kıymetin bu şekilde belirlenememesi durumunda ise ilgili gümrük müdürünün veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında gümrük muayene memurunun bulunduğu en az üç kişilik komisyon tarafından eşyanın piyasa fiyatı ve daha önce ithali yapılan aynı veya benzer eşya için tespit edilen fiyatlar da dikkate alınmak suretiyle taşıtın kıymetinin belirlenmesi gerekir. Aynı şekilde, taşıta ilişkin geçerli bir satın alma faturası ibraz edildiğinde yıllar itibariyle amortisman düşümleri yapılmak suretiyle vergilere esas kıymet belirlenebilecektir.  

Taşıt AB üyesi ülkelerden gelmiş olsa dahi, gümrük vergileri 3350 sayılı İthalat Rejimi Kararının 2 sayılı listesinin “diğer ülkeler” sütununda yer alan oran dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Taşıt gümrük idaresine teslim edilmiş ise ÖTV dikkate alınmaz. Aksi halde gümrük vergilerinin hesabında ÖTV’de dikkate alınır.

Soru- Gümrük idaresince geçici ithaline izin verilen kara taşıtlarıyla ilgili olarak, Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa göre işlem yapılabilir mi?

Cevap- Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün 08.10.2019 tarihli ve 48275289 sayılı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün 13.01.2020/51293278 tarih/sayılı yazılarında; Geçici ithalat rejimi kapsamında yurda giren kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarının, getiriliş amacı dışında kullanılması, bir başkasına kiralanması, ödünç verilmesi, izinsiz devredilmesi veya satılması hallerinde Gümrük Kanununun 238 inci maddesi kapsamında rejim ihlali oluşacağı, rejim kapsamındaki taşıta ilişkin ‘hile ile yurt dışına çıkarılmış gibi işlem yapılması’ şeklinde bir durum söz konusu olmadığından, fiilin Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında bir suç tanımına girmeyeceği, bahse konu hallerde, rejim ihlali kapsamında cezai işlem uygulandıktan sonra adli yönden işlem tesisinin suç ve cezanın yasallığı ilkesi bağlamında uygun olmayacağı, görüşlerine yer verilmiş ve bu doğrultuda tüm Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine talimat verilmiştir.

Uygulamada Savcılıklarca; hak sahibi olmadan geçici ithalat rejimine göre ithal edilen taşıtlarla ilgili olarak yapılan soruşturma sonucunda, Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3/1 inci ve 3/2 nci maddelere göre dava açılmakta, bazı mahkemeler bu durumun Gümrük Kanununun 238 inci maddesine göre gümrük kabahati olduğu yönünde karar vermekte, bazıları ise kaçakçılıktan mahkumiyet kararı vermektedir. Bu yöndeki farklı kararların istinaf aşamasından sonra temyiz kanun yoluyla intikal ettiği Yargıtay 7. Ceza Dairesi son zamanlarda; bu tür olayların kaçakçılık suçu oluşturduğu şeklinde karar vermektedir. Ancak, Yargıtay Ceza Genel Kurulu önüne gelen bir olayda; 2018/131 E. , 2022/139 K. sayı ve 01.03.2022 tarihli kararı ile,  bu fiillerin kaçakçılık suçu değil, Gümrük Kanununun 238 inci maddesinin uygulanması gereken gümrük kabahati olduğu yönünde karar vermiştir.  Bizde bu görüşe katılıyoruz.

Geçici ithalat rejimine göre ithal edilen bu taşıtların; verilen süre içinde giriş ayniyatlarına uygun olarak kullanılması mecburidir. Normal kullanımdan kaynaklanan olağan yıpranma dışında herhangi bir değişiklik olmadan yurt dışı edilmeleri gerekir. Taşıtların şase ve motorlarında değişiklik, silinti, kazıntı, değiştirme olduğunda sahte belge kullanılarak trafiğe tescile çalışıldığında, taşıtta değişen ve eksik parça bulunduğunda 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa aykırılıktan işlem yapılacaktır.

Soru-  Yurtdışında yerleşik olma şartını sağlamayan kişilerin taşıtları için giriş Gümrük Müdürlüklerince ne işlem yapılır?

Cevap- Gümrük Müdürlüğünce EGM Yolcu Sorgulama Programı üzerinden yapılan sorgulamada yurt dışında yerleşik olmadığı anlaşılan şahsın araçla Türkiye’ye girişine izin verilmez. Durum gerekçeli idari bir kararla ilgili kişiye bildirilir. Bu durumda herhangi bir cezai işlem yapılmaz. Müdürlüğün bu kararına karşı Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne itiraz edilebilir.

Soru- Yurt dışında yerleşiklik şartı sağlamadığı sonradan yapılan kontrollerde anlaşılan ancak hatalı olarak Türkiye’ye girişine izin verildiği anlaşılan yabancı plakalı kara taşıtları için uygulanacak cezai müeyyide nedir?

Cevap- Bu şekilde geçici ithaline izin verilmiş olan taşıtlar ile ilgili olarak;

Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün tüm Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine dağıtımlı 02.06.2016 /16424879 sayı ve günlü yazılarına göre;

1. Taşıt sahibinin son bir yıl içinde Türkiye’ye birden fazla pasaport veya kimlikle giriş yaptığı halde buna ilişkin bilginin gümrük idaresine verilmemesi ve bu şekilde gümrük idaresince 185 günlük süre hesabının hatalı yapılmasına ve yurt dışı yerleşiklik şartı sağlanmadığı halde söz konusu şart sağlanmış gibi işlem yapılmasına, dolayısıyla taşıtın geçici ithalatına izin verilmesine sebebiyet verildiğinin anlaşılması halinde, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 238 inci maddesiuyarınca işlem tesis edilerek söz konusu taşıtlar 1 Seri No.lu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin 20 nci maddesi uyarınca yurt dışı edilir.

1. 185 günlük süre hesabının yapılması ile ilgili olarak taşıt sahibince bu şekilde bir yanlış hesaplamaya sebebiyet verilmeksizin işlem yapılmış olmasına rağmen, yurtdışı yerleşiklik sağlamayan kişilerin taşıtlarına geçici ithalat izni verilmiş olduğunun anlaşılması halinde ise, söz konusu taşıtların derhal yurt dışı edilmesi sağlanır. Herhangi bir cezai işlem yapılmaz.

Görüleceği üzere; bu tür durumlarda Gümrük Kanununun 238/1-b maddesine göre ceza verilebilmesi için  taşıtı ülkeye sokan kişinin kusurlu davranışı ile gümrük idaresini yanıltması gerekir. Gümrük idaresine geçici ithalat izni için gerekli tüm belgeler  sunulduğu halde, gümrük idaresinin eksik ve hatalı inceleme sonucunda; hak sahibi olmayan kişinin taşıtla girişine izin verildiği durumda, idari para cezası kararı alınması hukuka aykırı olacaktır.

Taşıt yurt dışı edilmiş olsa dahi; taşıtı getiren kişinin yurt dışı yerleşik olma şartını sağlamamasına rağmen, söz konusu şart sağlanmış gibi işlem yapılmasına sebebiyet verdiğine ilişkin somut veriler ve/veya kanıtlar olması halinde, zamanaşımı süreleri dikkate alınarak, Gümrük Kanununun 238/1-b  maddesi uyarınca işlem yapılacaktır.

Soru- Yabancı plakalı taşıtı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren hak sahibinin gümrük idaresine bilgi vermeden taşıtsız yurt dışına çıkması halinde ne ceza verilir?

Cevap- Bu durumda Gümrük Kanununun 241 inci maddesinin altıncı fıkrasının (e) bendi uyarınca 1 inci fıkrada belirtilen miktarın(2024 yılı için 828-TL) sekiz katı idari para cezası verilir.

Soru- Gümrük Müdürlüklerince uygulanan cezalar peşin ödendiğinde indirim yapılabilir mi?

Cevap- 5326 sayılı Kabahatler Kanununa göre idari para cezaları peşin ödendiğinde %25 oranında indirim yapılabilmektedir.

Soru- Gümrük Müdürlüklerince verilen idari para cezalarına karşı gidilecek kanun yolları nelerdir?

Cevap- Verilen para cezalarıyla ilgili olarak Gümrük Kanununun 244 üncü maddesine göre uzlaşma talep edilebileceği gibi aynı kanunun 242 nci maddesine göre üst merci olan Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne itiraz da edilebilir. İtirazın reddi halinde ise ceza kararına karşı Vergi Mahkemesinde iptal davası açılabilecektir.

Soru- Gümrük Müdürlüklerince verilen para cezası ödenmeden taşıt yurtdışına çıkarılabilir mi?

Cevap- Hayır. Ancak, tahakkuk eden para cezasının tahsil edildiğinin ya da teminata bağlandığının anlaşılması halinde taşıtın çıkışına izin verilir.

Soru- Geçici ithaline izin verilen taşıtlarla ilgili olarak, şartların ihlali nedeniyle tahakkuk ettirilecek gümrük vergileri takibatı kimler hakkında yapılır?

Cevap- a) Herhangi bir belge ibraz edilmeksizin programa kayden Türkiye’ye geçici girişi yapılan taşıtlar ile yabancı taşıtlar geçici giriş formu kapsamı taşıtlar için ilgili kişi,

1. b) Yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi kapsamı taşıtlar ile kefil kuruluş kefaletindeki yabancı otomobil kulüplerince verilen gümrüklerden geçiş karnesi kapsamı taşıtlar için kefil kuruluş,
2. c) Geçici giriş belgesi kapsamı taşıtlar için taahhütnameyi veren kuruluş,

Nezdinde takibat yapılır.

Tahakkuk ettirilecek para cezalarının takibat işlemleri ilgili kişi nezdinde yürütülür.

Soru- Taşıt sahibinin ölümü halinde ve taşıtın gümrüğe teslim veya yurt dışı edilmemesi durumunda ne yapılır?

Cevap- Bu durumda, taşıtın gümrük vergileri reddi miras talebinde bulunmayan varislerinden tahsil edilir, ayrıca para cezası uygulanmaz. Ancak, geçici ithal izni verilen kişinin öldüğü belgelendirilmek suretiyle üçüncü kişiler tarafından gümrüğe getirilen taşıtlar herhangi bir ceza uygulanmadan Gümrük Müdürlüğünce teslim alınır.

Soru- Süresi içinde yurt dışı edilmeyen taşıtın, emniyet birimlerince ya da başka bir sebeple gümrük idaresine teslim edilmesi halinde cezai takibat işlemlerini hangi gümrük idaresi yapar?

Cevap- Bu durumda cezai takibat işlemlerini taşıtı teslim alan gümrük idaresi yapar ve işlem neticesinden ayrıca taşıtın giriş gümrük idaresine bilgi verir. Giriş gümrük idaresince söz konusu taşıt ile ilgili düzenlenmiş bir ceza kararı var ise iptal edilir.

Soru- Ticaret Bakanlığınca yayımlanan  Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin(Seri No: 1) “Şartların ihlali” başlıklı 19 uncu maddesinde sayılan hareketlerin birden fazla yapılması durumunda ilgili kişiye Gümrük Kanununun 238/1-b maddesine göre tek mi yoksa her hareket için ayrı ceza mı verilir?

Cevap- Maddede sayılan hareketler birden çok olsa dahi, ilgili kişiye tek bir ceza verilmesi gerekir. Örnek; Taşıtı getiren hak sahibi kişi taşıtı hak sahibi olmayan birine kullandırsa, kiraya verse, yurtta kalma süresi içinde çıkarmasa dahi 238/1-b maddesine göre sadece tek bir defa gümrük vergilerinin dörtte biri oranında ceza ödemesi gerekir.

İzmir, 21.11.2024

EK- Yabancı Plakalı Kara Taşıtları İçin Yolcu Rehberi

YABANCI PLAKALI KARA TAŞITLARI İÇİN YOLCU REHBERİ