Uzlaşmanın, gümrük idaresi ile yükümlüler arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı yoluna gitmeden, görüşme yoluyla çözümlenmesini öngören kanun yolu olduğu bilinmektedir. Biz bu yazımızda daha anlaşılabilir olacağını düşündüğümüz soru-cevap yöntemiyle gümrükte uzlaşma prosedürünü açıklamaya çalışacağız. Şüphesiz bu açıklamaları yaparken Gümrük Kanununu, Gümrük Yönetmeliğini, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğini ve Ticaret Bakanlığının yayınladığı Genelge ve tasarruflu yazıları dikkate alıyoruz.

Soru- Uzlaşmanın yasal dayanağı nedir?

Cevap- 4458 sayılı Gümrük Kanununun 244 üncü maddesi ve buna istinaden 27.08.2011 t. 28038 s. R.G’de yayınlanan Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğidir.

Soru- Uzlaşmanın kapsamına neler girer?

Cevap- a)Beyan ile gümrük idaresi tarafından yapılan tespit sonucunda belirlenen farklılıklara ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri alacakları,

b) Gümrük idaresi tarafından tespit edilmesinden önce beyan sahibi tarafından bildirilen farklılıklara ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri alacakları

c) Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar uyarınca gümrük idaresi tarafından düzenlenen idari para cezaları, uzlaşmanın kapsamına girmektedir.

Soru- Uzlaşmaya konu alacaklar nelerdir?

Cevap- a)Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Tek ve Maktu Vergi, Dampinge Karşı Vergi, Subvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Ek Mali Yükümlülük, Toplu Konut Fonu, Tütün Fonu, Ek Fon, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu, Çevre Katkı Payı, Telafi Edici Vergi(İhracat), TRT Bandrol Ücreti(Ticari olmayan eşya için) ile,

b) Gümrük Kanununun 234-235-236-237-238-239-241 maddelerine göre kesilen para cezaları, 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesine Hakkında Kanunun 4 üncü maddesine(ek mali yükümlülük) göre kesilen para cezaları, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 51 inci maddesine göre kesilen para cezaları, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 16 ncı maddesine göre kesilen para cezaları,

c) Şartlı muafiyet rejimleri(Transit rejimi, Gümrük antrepo rejimi, Dahilde işleme rejimi, Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, Geçici ithalat rejimi, Hariçte işleme rejimi) hükümlerinin ihlalinden doğan para cezaları,

Soru- Transit ve antrepo rejiminin ihlali halinde, cezalarla birlikte vergi aslı da uzlaşmaya konu edilebilir mi?

Cevap-  Evet. Transit ve antrepo rejimlerinin ihlalinden kaynaklanan alacakların uzlaşmaya konu edilmesi halinde cezalarla birlikte vergi aslıda uzlaşmaya konu edilebilecektir.

Ancak, alacağın 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde yer alan kaçakçılık suçlarına ilişkin olması halinde söz konusu alacak uzlaşmaya konu edilemeyecektir.

Soru- Uzlaşma talebine konu olamayacak alacaklar nelerdir?

Cevap- a) Gümrük vergileri ve cezalarına ilişkin fiilin, 5607 sayılı Kanunda yer alan kaçakçılık suçları ile ilişkili olması hâlinde uzlaşma talebinde bulunulamaz. Adli süreç başlamamış olmakla beraber, Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesi kapsamında takibatta bulunulması talebiyle fezleke, rapor düzenlenmiş ya da adli makamlara bildirimde bulunulmuş ise, adli mercilerce soruşturma ya da kovuşturma yapılıyor veya ilgili mahkemece ceza verilmiş ise ilişki, olduğu kabul edilir.

b) Gümrük vergilerinin matrahına giren, ancak aslı gümrük idarelerince takip ve tahsil edilmeyen vergi ve benzeri mali yükler uzlaşmaya konu edilemez.

c) İlgili mevzuat uyarınca kesinleşen alacağın tahsilat aşamasına geldiği durumlarda söz konusu alacak uzlaşmaya konu edilemez.

d)  Eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine ilişkin kararlar uzlaşmaya konu edilmez. Ancak, mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilen eşya ile ilgili gümrük vergileri ve para cezaları uzlaşmaya konu edilebilir.

e) Aynı tür vergi veya cezanın bir kısmı için uzlaşma talebinde bulunulamaz(vergiler veya cezaların tür itibariyle bir kısmı için yapılabilir). Örnek; Aynı işlemle ilgili 100.000-TL.lik gümrük vergisinin 50.000-TL.si için uzlaşma istenemez. Ancak, gümrük vergisi için uzlaşma istendiği halde, Katma Değer Vergisi için talep edilmeyebilir.

Soru- Uzlaşma talebi, ne zaman ve hangi sürede yapılır?

Cevap- Uzlaşma talebi, henüz itiraz başvurusu yapılmamış veya itiraz edilmiş olmakla birlikte itirazı henüz sonuçlandırılmamış gümrük vergileri ve idari para cezaları için, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yapılır. 

Soru- Uzlaşma başvuruları kimler tarafından ve nasıl yapılır?

Cevap- Uzlaşma talepleri yükümlünün kendisi, temsilcisi veya özel vekâletname verilmesi şartıyla gümrük müşaviri; veli ya da vasi veya aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olması halinde gümrük müşavirleri tarafından yapılabilir.

Başvuru, BİLGE şifresi kullanılarak, Ticaret Bakanlığı kurumsal internet sayfası üzerinden yapılır. Ancak BİLGE şifresinin temin edilemediği durumlarda, Uzlaşma Yönetmeliğinin EK-3’te yer alan form ile başvuruda bulunulabilir. Bu durumda süre açısından değerlendirmede; formun, ekleri ile birlikte ilgili gümrüğün evrak kaydına girdiği veya taahhütlü olarak postaya verildiği tarih esas alınır.

İştirak sebebiyle ceza tatbik edilenlerin her biri uzlaşma talebinde bulunabilir. Bu fıkra kapsamında uzlaşma talebinde bulunulması ve uzlaşmanın vaki olması durumunda; uzlaşma, sadece başvuruda bulunanlar için hüküm ifade eder.

Uzlaşma başvurusunun yetkili komisyonlar dışındaki gümrük idarelerine yapılmış olması halinde, talep derhal yetkili uzlaşma komisyonuna iletilir.

Aynı nitelikteki alacakların birden fazla gümrük müdürlüğünde veya Bölge Müdürlüğü bağlantılarında yapılan işlemlere ilişkin olması halinde söz konusu alacakların toplamı tek bir uzlaşmaya konu olabilir. Bu durumda yükümlü tarafından yetkili uzlaşma komisyonuna başvurulması esas olmakla birlikte, uzlaşmaya konu alacaklara ilişkin detaylı bilgilerin verilmesi şartıyla, işlemin yapıldığı gümrük idarelerinden herhangi birine de başvurulabilir.

Soru- Gümrük Müşavirlerinin yükümlüler adına uzlaşma talebinde bulunması ve toplantılara katılması için vekaletnameler nasıl olmalıdır?

Cevap- Ticaret Bakanlığının talimatlarına göre; Gümrük Müşavirlerine verilen vekaletnamenin; yükümlü tarafından kendisine “Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği kapsamında uzlaşma talebinde bulunmaya, uzlaşmaya katılmaya, Komisyona teklif sunmaya, Komisyon teklifini kabul etmeye, uzlaşma tutanaklarını imzalamaya” vb. ibareleri içeren bir vekaletname olması ve söz konusu vekaletnamenin başvuru tarihi ve/veya görüşme tarihi itibariyle geçerli olması gerekmektedir.

Soru- Avukatlar uzlaşma talebinde bulunabilir ve uzlaşma toplantılarına katılabilir mi?

Cevap- Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde ismen sayılmamakla beraber; Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin verdiği yetki ile avukatlar da temsilcisi oldukları yükümlüler adına uzlaşma talebinde bulunabilir ve uzlaşma toplantılarına katılabilir. Bu konuda Danıştay 7. Daire Başkanlığınca verilen 21/05/2018 tarihli ve E:2014/55, K:2018/2891 sayılı karar uyarınca avukatların uzlaşma talebinde bulunması mümkündür.

Soru- Uzlaşma talebinde bulunulduğunda ne olur?

Cevap- İtiraz veya dava açma süresi durur, uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hâlinde süre kaldığı yerden işlemeye başlar, ancak sürenin bitimine beş günden az kalmış olması hâlinde süre beş güne tamamlanır. Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hâlinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz.

Soru- Gümrük Müdürlüğünün ek gümrük vergileri kararına veya idari para cezasına itiraz edildikten sonra uzlaşma talebinde bulunulabilir mi?

Cevap- Hayır bulunulamaz. Ancak, itiraz henüz karara bağlanmamış ve Gümrük Kanunu 242 nci maddeye göre; on beş günlük sürede geçmemiş ise uzlaşma talebinde bulunulması mümkündür.

Soru- Uzlaşma talebinde bulunulmuş ancak talep sonuçlanmamış ise; 7326-7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunlara göre yapılandırma istenebilir mi?

Cevap- Evet istenebilir. Bu durumda  7326-7440 sayılı Kanunların; 3/10 maddesinde yapılandırmadan yararlanmak için yükümlünün dava açmaması, açılmış davalardan vazgeçmesi ve kanun yollarına başvurmaması koşulu aranmakla birlikte, anılan Kanunda yapılandırma talebinin değerlendirilmesi için uzlaşma veya itiraz başvurusundan feragat etmesine ilişkin bir hüküm bulunmamakta olup yapılandırma başvurusu sonuçlanıncaya kadar uzlaşma veya itiraza ilişkin işlemlerin bekletilmesi ve yapılandırma talebinin reddi halinde uzlaşma/itiraz talebinin değerlendirilmesine devam edilebilir.

Soru- Uzlaşma komisyonları nerede kurulur ve yetkileri nedir?

Cevap- Uzlaşma kapsamına girecek alacaklar için Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerinde kurulan komisyonun yetkisi 3.000.000-TL.ye kadar(bu tutar dahil) olan alacaklar içindir. Ticaret Bakanlığının Merkezi Uzlaşma Komisyonunun yetkisi ise 3.000.000-TL. üzeri alacaklar içindir.

Soru- Uzlaşmaya konu alacak takibi birden fazla Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne bağlı Gümrük Müdürlüğünce yapılıyor ise komisyon nerde kurulur?

Bu durumda, uzlaşma; Merkezi Uzlaşma Komisyonlarının yetkisine giren alt tutarı aşmamak kaydıyla, uzlaşmaya esas alacak tutarının en çok olduğu Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğünde oluşturulacak uzlaşma komisyonu tarafından sonuçlandırılır.

Soru- Uzlaşma komisyonlarının yetkilerinin tespitinde nelere dikkat edilir?

Cevap-  a) Aynı nitelikteki alacaklara ilişkin işlemlerin birden fazla olması halinde alacakların tümü dikkate alınır. Örnek; transit rejimi kapsamında, farklı transit refakat belgesi konusu eşyaların beyan edilenden belirgin şekilde farklı çıkmaları nedeniyle firma adına GK 235/5 maddesi kapsamında düzenlenen birden fazla karar muhteviyatı para cezası alacağı; firma tarafından X GTİP’inde beyan edilen eşyanın Y GTİP’inde sınıflandırılması gerektiğinin tespiti sonucu GK 197 ve 234/1/a maddeleri delaletiyle düzenlenen tüm ek tahakkuk ve para cezası kararları kapsamı alacaklar vb.) için söz konusu firmalar tarafından her bir karara ilişkin olarak ayrı ayrı yapılan başvurular birleştirilir ve alacağın tutarına göre yetkili komisyon belirlenmek suretiyle tek bir uzlaşma yapılır.

b) Vergi aslına bağlı olmayan cezalar ile usulsüzlük cezalarının ayrı ayrı dikkate alınması esastır. Aynı nitelikteki para cezalarının birden fazla olması halinde, tutar tespitinde para cezalarının toplamı dikkate alınır.

c) Kanun uyarınca, vergi aslı ile vergi aslına bağlı olmayan cezanın birlikte uygulandığı durumlarda, uzlaşma komisyonlarının yetki alanlarının tespitinde vergi aslı ile vergi aslına bağlı olmayan cezanın toplamı dikkate alınır.

 Soru- Uzlaşma başvurusu ilk önce hangi yönlerden incelenir?

Cevap- Uzlaşma Başvuruları öncelikle; a) Başvuru sahibinin başvuruda bulunma yetkisini haiz olup olmadığı, b) Başvurunun süresi içinde yapılıp yapılmadığı, c) Alacağın uzlaşma kapsamına girip girmediği, ç) Uzlaşmanın, komisyonun yetkisi içinde bulunup bulunmadığı, yönlerinden incelenir ve usule ilişkin koşulları taşımadığı anlaşılan talepler değerlendirilmez ve bu durum ilgilisine yazıyla veya elektronik yolla tebliğ edilir.

Usule ilişkin eksikliklerin giderilebilir nitelikte olması halinde, yükümlüye eksikliklerin tamamlanması için başvuru süresinin sonuna kadar süre verilir. Başvuru süresinin sonunda uzlaşma başvurusunda bulunulmuş olması ve usule ilişkin eksikliklerin giderilebilir nitelikte olması halinde üç iş günü ek süre verilir. Verilen sürenin sonunda eksikliklerin tamamlanmaması halinde talep reddedilir.

Uzlaşma talebinin kabul edilmemesine ilişkin idari işlem itiraz veya yargı yoluna açık olup genel usullere göre dava konusu edilebilir.

Uzlaşma başvurusunda usule ilişkin bir eksiklik olmaması halinde sekretarya hizmetlerini yürüten birim tarafından söz konusu alacaklara ilişkin işlem dosyasının bir örneği ilgili gümrük idaresinden derhal temin edilir.

Sekretarya tarafından uzlaşmaya konu alacağa ilişkin yapılan işlemler ve ihtilafın geçirdiği aşamalara ilişkin bilgi notu hazırlanarak derhal komisyona iletilir.

Uzlaşma talebinde bulunulan alacakla ilgili olarak hesap hatası yapıldığının gümrük idaresi tarafından tespit edilmesi halinde, ilgili kararda gerekli düzeltmeler yapılarak düzeltilmiş karar gerekçesi ile birlikte yükümlüye tebliğ edilir ve uzlaşma görüşmeleri düzeltilmiş tutar üzerinden yapılır. Görüşme sonucunda uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde yapılacak itiraz başvurusu düzeltilmiş tutar üzerinden yapılır.

Soru- Uzlaşma talebinde bulunulmasının sonuçları nelerdir?

Cevap- 

1) Uzlaşma talebinde bulunulması halinde, itiraz veya dava açma süresi durur. Uzlaşmanın vaki olmaması, temin edilememesi veya uzlaşma talebinin reddedilmesi halinde, tebliğ tarihinden itibaren süre kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak her durumda, sürenin bitimine beş günden az kalmış olması halinde süre beş güne tamamlanır.

(2) Süresi içinde uzlaşma talebinde bulunan yükümlü, uzlaşma talep ettiği alacaklar için, kendisine uzlaşma davetiyesi yazısı tebliğ edilmeden önce, uzlaşmaya yetkili komisyonların sekretarya hizmetlerini yürütmekle görevli birimine, bir dilekçe ile başvurarak uzlaşma başvurusundan feragat edebilir. Başvurudan feragat edilmesi halinde, feragatin kabul edildiğinin tebliğinden itibaren, itiraz veya dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye devam eder ve aynı alacak için tekrar uzlaşma talebinde bulunulamaz.

(3) Aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte gümrük müşavirlerinin müştereken ve müteselsilen sorumlu olması halinde yükümlü ile gümrük müşavirinin uzlaşma başvurusu beraber sonuçlandırılır. Bu durumda, taraflardan biri veya her ikisinin katılımı ile uzlaşma görüşmesi yapılır.

(4) Aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte gümrük müşavirlerinin müştereken ve müteselsilen sorumlu olması durumunda, taraflardan birinin uzlaşma başvurusunda bulunması, diğerinin ise Kanunun 242 nci maddesine göre itiraz etmesi halinde, itiraz başvurusunda bulunan tarafın talebi uzlaşma talebi sonuçlandıktan sonra değerlendirmeye alınır.

Soru- Uzlaşma toplantılarına kimler katılabilir?

Cevap- 

 Uzlaşma komisyonu görüşmelerine yükümlünün veya veli ya da vasinin bizzat katılması esastır. Yükümlünün toplantıya katılmaması halinde, temsilcisi veya vekâletnamede özel yetki verilmesi şartıyla, gümrük müşaviri de yükümlü adına görüşmelere katılabilir ve tutanakları imzalayabilir. Ayrıca, aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu durumlarda uzlaşma başvurusunda bulunan ve görüşmelere kendisi ve/veya yükümlü ile birlikte katılan gümrük müşaviri de tutanakları imzalayabilir.

Yükümlü, uzlaşma komisyonu toplantılarında görüşlerini açıklamak üzere gümrük müşaviri bulundurabilir.

Uzlaşma komisyonlarına, yükümlü dâhil, katılacak kişi sayısı üçü geçemez. Tutanaklara imza atma yetkisi olan kişi veya kişilerin yanında uzlaşma komisyonu toplantılarına katılan diğer kişi veya kişiler, görüşmede hazır bulunanlar olarak, uzlaşma tutanağına imza atarlar.

Soru- Uzlaşma talebi uygun görüldüğünde toplantıya davet nasıl yapılır?

Cevap-  Uzlaşma talebinin usulüne uygun yapıldığının anlaşılması halinde, uzlaşma ile ilgili olarak yapılacak görüşmelere katılınması hususu,  uzlaşma davetiyesi ile en az beş gün önceden yazıyla veya uzlaşma talebi dilekçesinde belirtilen e-posta adresine elektronik yolla 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre komisyon sekretaryası tarafından yükümlüye tebliğ edilir. Yükümlünün istemesi halinde beş günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih, uzlaşma günü olarak belirlenebilir.

Yükümlülere, ek gümrük vergileri  ile idari para cezaları   Gelir İdaresi Başkanlığının Kurumsal Elektronik Tebligat Sistemi(KETSİS) üzerinden tebliğ edilebildiği gibi uzlaşmaya davette bu yöntemle yapılabilir.

Soru- Uzlaşma görüşmelerinin sonuçları nelerdir?

Cevap-Yapılan görüşme sonucunda uzlaşma sağlandığı takdirde; uzlaşma komisyonu durumu örneği Uzlaşma Yönetmeliği ekinde yer alan üç nüsha düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyonun başkan ve üyeleri ile yükümlü tarafından imzalanır. Ayrıca tutanak üzerine imza alınarak yükümlüye derhal tebliğ edilir ve bir nüshası ilgilisine verilir. Bir nüshası gerekli işlem yapılmak üzere derhal ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne veya gümrük müdürlüğüne gönderilir. Bir nüshası da uzlaşma komisyonunda oluşan dosyada saklanır.

Uzlaşma temin edilemediği hallerde; temin edilememe nedeni belirtilmek suretiyle komisyonca yine örneği Uzlaşma Yönetmeliği ekinde yer alan üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası yükümlüye verilir. Yükümlünün uzlaşma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde tutanağın iki örneği, gereği yapılmak üzere derhal ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne veya gümrük müdürlüğüne gönderilir. Bir nüshası da uzlaşma komisyonunda tutulan dosyada saklanır. Yükümlünün uzlaşma davetine icabet etmemesi veya tutanağı imzalamaktan imtina etmesi hallerinde kendisine ayrıca tebligat yapılmaz.

Uzlaşmanın vaki olmaması halinde; komisyonun nihai teklifi tutanağa geçirilir ve bir nüshası yükümlüye verilir. Yükümlü Gümrük Kanununun 242 nci maddesinde belirtilen sürenin son günü mesai saati bitimine kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne veya Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne iletilmek üzere gümrük müdürlüğüne bildirmesi halinde, bu tarih itibarıyla uzlaşma vaki olmuş sayılır ve buna göre işlem tesis edilir.

Uzlaşma Komisyonlarınca, uzlaşmanın vaki olması, uzlaşmanın vaki olmaması veya uzlaşmanın temin edilememesine ilişkin hususların tutanağa geçirilmesi ile yetinilir. Tutanaklara geçirilen kararların gerekçesi ayrıca belirtilmez.

Soru- Uzlaşma toplantı sonucunun yükümlüye ayrıca tebliğ edilmesi gerekli midir?

Cevap- Hayır, Komisyon çalışmaları sırasında düzenlenen tutanakların yükümlü tarafından imzalanarak bir nüshasının yükümlüye verilmesi tebliğ hükmündedir. Bu durumlarda, yükümlüye ayrıca tebligat yapılmaz.

Soru- Uzlaşmanın temin edilememesi, vaki olmaması nedir?

Cevap- Uzlaşmanın temin edilememesi: Yükümlünün uzlaşma komisyonunun davetine katılmaması, komisyona geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya tutanağı ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi durumunu, Uzlaşmanın vaki olmaması ise: Uzlaşma komisyonu teklifinin yükümlü tarafından kabul edilmediği durumu, ifade eder.

Soru- Uzlaşma görüşmelerinde uzlaşılacak rakam belirlenirken dikkate alınacak kriterler nelerdir?

Cevap- Uzlaşma komisyonlarının ek gümrük vergileri veya para cezalarında uzlaşma oranlarını belirlerken hangi kriterleri dikkate alacağı şeklinde Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğinde açıklayıcı bir hüküm yoktur. Ancak adı üzerinde konu uzlaşma olduğundan; gerek yükümlünün gerekse kamunun faydasına olacak şekilde bir sonuca ulaşılması asıldır. Bu yapılırken; alacağı doğuran işlemde yükümlünün kusurlu olup olmadığı, ne derece kusurlu olduğu, benzer işlemlerde uygulanan uzlaşma oranları, tekerrür durumu, konu adli yargıya intikal ettiğinde muhtemel sonuçları da dikkate alınıp uzlaşma rakamları belirlenmelidir.

Her ne kadar Gümrük Kanunun 244 üncü maddesine göre, ek gümrük vergileri de uzlaşma kapsamında ise de, uygulamada bundan indirim yapılmamaktadır. Zaten 7524-28.07.2024 sayı/tarihli kanunla 213 sayılı VUK.da yapılan değişiklikle vergilerin uzlaştırma kapsamından çıkarılmış olması Gümrük Kanununun 244 üncü maddesinde de benzer değişiklik yapılma ihtiyacını gündeme getirmiştir. 

Soru- Belirlenen uzlaşma toplantı günü hangi durumlarda ertelenebilir?

Cevap- Belirlenen uzlaşma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaşılması halinde yeni bir uzlaşma günü belirlenerek yükümlüye bildirilir.

Yükümlü tarafından makul gerekçelerle katılım sağlanamayacağının toplantı başlamadan önce komisyona bildirilmesi şartıyla ve bir defaya mahsus olmak üzere toplantı, yükümlüye daha sonra bildirilecek bir tarihe ertelenebilir.

Uzlaşma görüşmelerinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması veya daha ayrıntılı bir inceleme veya araştırma yapılmasını gerektirmesi halinde toplantıya, aynı gün veya sonradan belirlenerek yükümlüye bildirilecek bir başka tarihte devam edilir.

Soru- Uzlaşma başvurusunun sonuçlandırılma süresi nedir?

Cevap- Yükümlünün uzlaşma talebinin, dilekçenin ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü uzlaşma komisyonu kayıtlarına girdiği tarihten itibaren azami 45 gün içinde sonuçlandırılması esastır. Ancak, aynı günde sonuçlandırılamayan veya ayrıntılı inceleme gerektiren nedenlere bağlı olarak belirtilen süre aşılabilir. Bu durumda, söz konusu inceleme ve araştırmanın tamamlanmasına kadar Komisyon çalışmalarına devam eder.

Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine yapılan uzlaşma taleplerinin 10.000-TL.den az olması ve üç ay içerisinde toplam uzlaşma talep edilen alacağın 10.000 TL’ye ulaşmaması halinde, takip eden ay içinde mevcut uzlaşma talepleri sonuçlandırılır. Söz konusu sürelerin hesaplanmasında ilk yapılan uzlaşma başvuru tarihi esas alınır.

Soru- Uzlaşma toplantı sonucu kesin midir?

Cevap-  Uzlaşma vaki olduğu takdirde gümrük uzlaşma komisyonlarının düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği ilgili gümrük müdürlüğünce derhal yerine getirilir.

Uzlaşma tutanağının ilgili gümrük idaresine intikali üzerine, tahakkuk ve tebliğ edilmiş olan gümrük vergileri ve/veya kesilen para cezaları uzlaşılan tutarlara göre düzeltilir.

Üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit edilen hususlar dâhil olmak üzere, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği kapsamında oluşturulan komisyonların tüm çalışmaları ve işlemleri hakkında yükümlü veya cezanın muhatabı ya da idare tarafından dava açılamaz, hiçbir mercie şikayet veya itirazda bulunulamaz, herhangi bir idari inceleme, araştırma ve soruşturmaya konu edilemez, geri verme ve kaldırma talebinde bulunulamaz. Uzlaşılan alacakla ilgili olarak 5607 sayılı Kanuna göre daha sonra cezaya hükmedilmesi halinde; Aynı fiille ilgili olarak hem suçtan hem de kabahatten iki ayrı ceza verilemeyeceği ilkesinden hareketle,  Gümrük Yönetmeliğinin 579 uncu maddesine göre işlem yapılır ve ağır olan yaptırım hangisi ise onun uygulanması yoluna gidilir.

Soru- Para cezalarında uzlaşma sağlanması firmaları nasıl etkiler?

Cevap- Para cezalarının uzlaşmaya konu olması ve uzlaşmanın vaki olması halinde, uzlaşmaya konu cezalar, 7/10/2009 tarihli ve 27369 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentleri(Onaylanmış Kişi Statü Belgesi başvurusu) ile 10/1/2013 tarihli ve 28534 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin (c), (ç) ve (d) bentlerinin(Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası başvurusu) uygulanmasında dikkate alınmaz.

Soru- Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde gidilecek kanun yolları nelerdir?

Cevap- Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde yükümlü, uzlaşmaya konu edilen alacaklar için tutanak tarihinden itibaren; uzlaşma ile kesilen 15 günlük süreden kalan süre içinde(sürenin bitimine beş günden az kalmış ise süre beş güne tamamlanır) Gümrük Kanununun 242 nci maddesine göre itiraz ve onun sonucuna göre de idari dava yoluna gidebilir.

Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hallerinde, aynı alacaklar için yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz.

Soru- Uzlaşma ile itiraz kanun yolu aynı anda kullanılabilir mi?

Cevap- Yükümlü, kendisine tebliğ edilen alacaklar için Kanunun 242 nci maddesinde düzenlenen itiraz hakkı ile 244 üncü maddesinde düzenlenen uzlaşma hakkını aynı anda kullanamaz. Uzlaşmaya konu edilen alacaklar, uzlaşma başvurusundan feragat edilmesi, uzlaşma talebinin reddedilmesi, uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde Kanunun 242 nci maddesi çerçevesinde itiraza konu olabilir. İtirazın henüz sonuçlandırılmamış olması kaydıyla; alacağın tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde gümrük vergileri ve idari para cezaları için uzlaşma talebinde bulunulabilir.

Soru- Yükümlülerin ek tahakkuk veya ceza kararları üzerine düştükleri “itirazım vardır” şerhi itiraz olarak kabul edilip uzlaşma talebi reddedilebilir mi?

Cevap- Hayır. Bu tür şerhler hukuken “ihtirazi kayıt” olarak değerlendirilir. İtirazın Gümrük Müdürlüğü işlemine karşı Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne Gümrük Kanununun 242 nci maddesine göre verilen itiraz dilekçesi ile yapılmış olması gerekir. 

Soru- Uzlaşılan cezalarda indirim yapılabilir mi?

Cevap- Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğine uygun olarak uzlaşılan cezalarda 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesi uyarınca peşin ödeme indirimi yapılamaz.

Soru- Uzlaşılan kamu alacağının ödeme süresi nedir?

Cevap- Uzlaşma konusu yapılan alacaklar, uzlaşma gerçekleştiği takdirde, uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren genel usullere göre bir ay içinde ödenir.

Soru- Uzlaşılan gümrük vergilerine gecikme faizi uygulanabilir mi?

Cevap- Uzlaşılan vergilere ilişkin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için, uzlaşılan tutar üzerinden 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır.

Soru- Uzlaşma sağlanan alacaklarda taksitlendirme yapılabilir mi?

Cevap- Üzerinde uzlaşılan para cezası alacağı için yükümlü tarafından, tercihe göre, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu veya 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun çerçevesinde ilgili gümrük idaresine taksitlendirme talebinde bulunulması mümkün olacaktır. 5326 sayılı Kanun hükümlerine göre taksitlendirme talebinde bulunulması halinde mezkur Kanunun 17 nci maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde(Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir); 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre taksitlendirme talebinde bulunulması halinde ise bahse konu Kanunun 48 inci maddesi çerçevesinde(amme borçlusu çok zor duruma düşecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş ve teminat gösterilmiş olmak şartıyla, alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı makamlarca; amme alacağı 36 ayı geçmemek üzere ve faiz alınarak tecil olunabilir.) talep sonuçlandırılacaktır.

Üzerinde uzlaşılan vergi aslı alacağı için yükümlü tarafından sadece 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde taksitlendirme talebinde bulunulması mümkün olacağından bu durumda söz konusu talep anılan Kanunun 48 inci maddesine göre sonuçlandırılacaktır.

Soru- Gümrük Müdürlüğünden teminata bağlanarak çekilen ve daha sonra uzlaşılan alacaklarda ne tür uygulama yapılır?

Cevap-   Gümrüklü yer ve sahalarda bulunan eşyaya ilişkin tahakkuk eden ek gümrük vergileri ve para cezalarına ilişkin yükümlü tarafından uzlaşma talebinde bulunulması halinde, ayrıca talep edilmesi şartıyla, tahakkuk eden alacaklar teminata bağlanarak eşya yükümlüsüne teslim edilebilir.

Yükümlüsüne teslim edilen eşyaya terettüp eden alacaklar için uzlaşmanın vaki olması halinde, uzlaşılan tutar teminattan mahsup edilir. Uzlaşılan tutarın yükümlü tarafından nakden ödenmesi halinde ise teminat iade edilir.

İzmir, 01.11.2024