• Giriş

4458 sayılı Gümrük Kanununun 108 ila 122’nci maddelerinde Dahilde İşleme Rejiminin düzenlendiği görülmektedir. Bu konuda daha ayrıntılı düzenlemeler ise, Gümrük Yönetmeliğinin 349 ila 369’uncu maddelerinde yapılmıştır. Ayrıca, Dahilde İşleme Rejimi Kararı – 2005/8391 (27.01.2005 t. 25709 s. R.G.) ile de rejimin işleyişine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Gümrük Kanununun 108 maddesi bir ve ikinci fıkralarında;

 “Serbest dolaşımda olmayan eşya, işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden yeniden ihraç edilmesi amacıyla, gümrük vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve vergileri teminata bağlanmak suretiyle, dahilde işleme rejimi kapsamında geçici olarak ithal edilebilir. Eşyanın işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde, teminat iade olunur. Eşyanın bu şekilde dahilde işleme rejiminden yararlanmasına şartlı muafiyet sistemi denir.

Serbest dolaşımda bulunan eşyanın işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi halinde, bu eşyanın serbest dolaşıma girişi esnasında tahsil edilmiş olan ithalat vergileri, dahilde işleme rejimi kapsamında geri verilir. Eşyanın bu şekilde dahilde işleme rejiminden yararlanmasına geri ödeme sistemi denir.”

Tanımına yer verilmiştir. Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere Dahilde işleme rejimi; yurt dışından gelen eşyanın serbest dolaşıma girmeden işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmak üzere Türkiye gümrük bölgesine girmesini, bu sırada gümrük vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi olmamasını ve bilahare işlendikten sonra ihraç edilmesini düzenleyen rejimdir.

Bu yazımızda, Dahilde İşleme Rejimine aykırılık halinde gümrük vergilerinin tahsili dışında, Gümrük Kanununda düzenlenen kabahat ve Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda düzenlenen suç fiillerine değineceğiz.

• Dahilde işleme rejimine ilişkin 4458 sayılı Gümrük Kanununda düzenlenen kabahat fiilleri

-Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında Türkiye gümrük bölgesine getirilen eşyanın belge/izin süresinin bitimini takiben 1 (bir) ay içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerin bitirilmesi, ihracı veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde, bu işlemler belge/izin kapsamında değerlendirilir. Ancak 4458 sayılı Gümrük Kanununun 241/3-h maddesi gereğince, birinci maddedeki usulsüzlük cezasının iki katı para cezası tahsil edilir(2025 yılı itibariyle;2.382-TL.).

-Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında Türkiye gümrük bölgesine getirilen eşyanın belge/izin süresinin bitimini takiben 2 (iki) ay içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerin bitirilmesi, ihracı veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde, bu işlemler belge/izin kapsamında değerlendirilir. Ancak, Gümrük Kanununun 241 inci maddesinin dördüncü fıkrası –h- bendi gereğince birinci maddedeki usulsüzlük cezasının dört katı para cezası tahsil edilir(2025 yılı itibariyle;4.764-TL.).

–Gümrük Kanununun 238/1-a maddesine göre; Yukarıda belirtilen durumlar hariç, dahilde işleme rejimine ilişkin hükümlerin ihlali hâlinde, eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı para cezası verilir. Madde de öngörülen para cezasının –gümrüklenmiş değerin iki katı- gibi ağır şekilde belirlenmiş olması bu maddenin uygulanması sırasında; eşyanın gümrük idaresinin gözetiminden izinsiz çıkarılmış olmasını, gümrük vergileri ödenmeksizin yurtta bırakılmış olmasını aramak gerektiği düşünülmektedir.

Kanunun 238/1-c maddesine göre; Dahilde işleme rejimi hükümleri ihlal edilmekle birlikte, rejim kapsamı ithal eşyasının işleme faaliyetindeki hâli veya işlem görmüş ürün hâli de dahil olmak üzere, gümrük gözetiminden mevzuata aykırı olarak çıkarılmamış olduğunun tespiti hâlinde, ithal eşyasının gümrük vergileri ile ilgili rejime ilişkin beyannamenin tescil tarihinden tespitin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında faizin toplamı kadar idari para cezası verilir.

Yine Gümrük Kanununun 238/2 inci fıkrasına göre; 238/1-c maddesinde belirtilen eşyanın, yapılacak tebligat tarihinden itibaren altmış gün içinde gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması halinde, ayrıca gümrük vergileri tutarında idari para cezası verilir.

• Dahilde işleme rejimine ilişkin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda düzenlenen suç fiilleri

Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun ¾ üncü maddesinde; “Belli bir amaç için kullanılmak veya işlenmek üzere ülkeye geçici ithalat ve dahilde işleme rejimi çerçevesinde getirilen eşyayı, hile ile yurt dışına çıkarmış gibi işlem yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.” Hükmüne yer verilmiş olup, bu maddeden de anlaşılacağı üzere; dahilde işleme rejimine aykırı davranışların kaçakçılık suçu oluşturması için –bu rejime göre ithal edilen eşyanın yurtta bırakılması ve aynı zamanda hile ile yurt dışına çıkmış gibi gösterilmesi gerekir-. Bunun dışındaki rejime aykırılıklarda yukarıda değindiğimiz Gümrük Kanunu hükümleri uygulanacaktır.

Aynı zamanda, dahilde işleme rejimine göre ithal edilen eşya, hile ile yurt dışına çıkarılmış gösterilirken, sahte belge kullanılması veya bilgisayar sistemlerinin usulsüz kullanımı söz konusu olduğunda, Türk Ceza Kanununun  belgede sahtecilik ve bilişim suçlarından da ayrıca takibat yapılacaktır. 

• Sonuç

Dahilde işleme rejiminin temel özelliğine yukarıda değinmiştik. Serbest dolaşımda olmayan ve gümrük vergileri ödenmeden yurda geçici olarak  getirilen eşyanın işlendikten sonra ihraç edilmesi rejimden beklenen amacın gerçekleşmesi için önemlidir. Rejimin işleyişine aykırı hareketlerin ağırlığına göre Gümrük Kanununda kabahat, Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda suç olarak düzenlenmiş olmasının yerinde olmakla beraber, bu fiillere ilişkin cezaların doğru, yerinde ve zamanında uygulanmasının da bir o kadar önemli olduğunu düşünüyoruz. 

İzmir, 28.05.2025